Ik maak het mezelf graag ingewikkeld. Waarom makkelijk als het ook moeilijk kan nietwaar? Dus op mijn tafel ligt nu een puzzel van Gustav Klimt. De levensboom, duizend stukjes. (Is het niet heerlijk trouwens? Dat allerlei dingen die tot voor kort vielen in de categorie ‘beetje truttig’, misschien zelfs wel een beetje sneu, of ‘wat leuk, maar daar heb ik allemaal geen tijd voor hoor, druk druk druk’, nu niet alleen weer mogen, maar zelfs hip zijn? Zoals puzzelen, zelf brood bakken, gewoon met een boek op de bank, zonder plannen.)
Ik wilde eens opzoeken wat het verhaal achter dit schilderij was, maar denk dat ik daarvoor even moet wachten tot de bibliotheken weer open zijn. Google helpt je namelijk alleen maar aan tenminste zes pagina’s webwinkels, waar je het als poster, op canvas of als puzzel kunt kopen. Onvoorstelbaar…. Museum? Kunsthistorische informatie, hoebedoellu? Alleen Wikipedia geeft nog een oppervlakkige beschrijving van bijvoorbeeld een schilder en diens werk. De rest is kopen kopen kopen. Niet eens ergens een beschrijving waar het werk hangt! The world wide mall die Google heet. Enfin, over die irritatie schreef ik mijn vorige blog.
De buitenranden liggen, op een enkel stukje na. De televisie, noemden we dat vroeger, als we bij oma aan de grote tafel puzzels van Zwitserse berglandschappen legden. Een deel van de overgebleven stukjes, zo’n dikke 900, is gesorteerd op kleur. En dan kom ik in de fase van ‘god, waar ben ik aan begonnen?’ Na de initiële ‘ha leuk, hier heb ik zin in, let’s do this!’ fase. Deze tweede fase verlamt. Levert vruchteloos staren op. De neiging, da’s fase drie, om op te geven nog voor ik echt begonnen ben en geïrriteerd te bedenken dat ik betere dingen met mijn tijd kan doen. En dat is dan weer de fase dat ik me realiseer dat puzzelen therapie is. Niet omdat je er zo heerlijk zen van wordt en het al je zorgen laat vergeten, dat doet echte therapie ook niet namelijk, maar omdat je jezelf zo lekker onverbloemd tegenkomt. Want zo gaat het altijd, wanneer ik aan iets nieuws begin. Enthousiasme bij de start. Geprikkeld door de uitdaging, zin om er mijn tanden in te zetten. En dan beginnen de contouren van wat dit nieuwe avontuur betekent zich af te tekenen. Ingewikkelder dan ik dacht. Groter dan ik had ingeschat. Zoeken, proberen, falen. En daar komt dan je selftalk, dat stemmetje dat al je hele leven met je meewandelt en keer op keer diezelfde plaat afspeelt. ‘Waarom doe ik dit in vredesnaam?’ ‘Dit kan ik toch niet’. ‘Welke idioot heeft dit bedacht?’ 'Ik ben hier *** ook niet geschikt voor!' En zo ontspannen en kerstig als ik was voor ik de stukjes op tafel uitspreidde, vol goede moed op zoek naar hoekstukjes en de buitenrand, zo ontmoedigd en opgefokt ben ik na een uurtje. Da’s pas echte therapie!
Je komt in de laag onder de ogenschijnlijke ontspannen ‘met mij gaat het OK’ laag. Bij die staat, die je niet tegenkomt als je je verdiept in een boek, of in een knusse kerstfilm. Puzzelen, dames en heren, laat je zien hoe het écht met je gaat. En ik kan u vertellen: er kan nog wel wat mildheid en ontspanning bij. Het lontje blijkt een stukje korter dan ik dacht. En op het moment dat ik dat constateer moet ik ook wel weer om mezelf lachen. Want dit doe ik dus als iets te groot of te ingewikkeld voelt: enthousiast beginnen, me erin vastbijten. Om vervolgens niet alleen ontmoedigd te raken bij het zien van wat er voor me ligt, maar ook boos. Boos op de buitenwereld en boos op mezelf dat ik er kennelijk niet geschikt voor ben. Maar daar stopt het niet, geen zorgen. Want uiteindelijk komt zo’n puzzel altijd af. En heb ik er nog lol in ook. Blijkt het bij vlagen enorm mee te vallen. Begin ik het systeem te snappen, de nuances te zien, de kleinste details. Ontstaat er respect voor in dit geval de schilder, aan wiens brein deze afbeelding is ontsproten en wiens techniek het mij mogelijk maakt deze therapeutische sessie met mezelf te doorlopen. Het is de fase waarin ik ineens denk ‘hee, mijn maag rammelt’ en de ochtend ongemerkt in de late middag over blijkt te zijn gegaan in een gedachteloze flow.
En als ik op dat punt ben, is het echt kerstvakantie. Omdat ik nu weet dat ook de laag onder de oppervlakkige buitenlaag begint te ontspannen. En dat mocht ook wel. Dit was een zwaar jaar. Een confronterend jaar. Een jaar waarin alles uitvergroot werd. Het goede en het niet zo fraaie. Eigenlijk was het jaar een grote puzzel. Maar dan zonder voorbeeldplaatje op de doos. Een grote therapeutische sessie. Waarin we onszelf en elkaar keihard tegenkwamen. Een jaar waarin ik al die fases, die ik nu aan mijn tafel met Gustav doormaak, heb doorlopen. Van initieel enthousiasme – ok, dit gaan we gewoon doen, hup aan de slag, yes we can – via verlammende ontmoediging en irritatie naar boosheid. En dan langzaam naar toch doorgaan, er het beste van maken en er ook wel weer lol in krijgen. Aandacht voor detail en nuance. Dat laatste zie ik om me heen nog niet overal terug trouwens, maar we zijn er ook nog niet. Dus ik heb goede hoop. En puzzel ondertussen nog even door aan de levensboom van symbolisch schilder Klimt. Hij moest eens weten….